اسماعیل اسماعیل

کتاب اسماعیل اسماعیل در آخر ماجراهای پر فراز و نشیبش، همچون حضرت اسماعیل(ع)، به زندگی دوباره دست نمی یابد و آماده مرگ می شود: «حفره گور نرم و راحت بود؛ مثل گهواره، مثل آغوش مادر.» اما همان گونه که فرزند ابراهیم پیامبر به رستگاری رسیده بود، این مرگ هم معادل رستگاری است برای اسماعیلِ کتاب اسماعیل. چون حالا به پاسخ سئوالی که سالیان سال آزارش می داده، رسیده است. امیرحسین فردی در این رمان، تصویر پسرک چشم زاغی به نام اسماعیل را ترسیم می کند، در روزگار پیش از انقلاب که همچون دیگران است، بی هیچ تمایز و تشخصی. به قهوه خانه می رود، جوانی می کند و بعد به دنبال کار می گردد. پدرش هم مرده و او باید حامی خانواده اش باشد. بخت هم با او یاری می کند و به استخدام بانک در می آید. اما در اسماعیل چیزی هست که او را از جماعت جدا می کند. اسماعیل نمی تواند تن به زندگی روزمره بدهد و مدام ندایی در درونش طنین می اندازد و می پرسد: تو کی هستی؟ مادر اسماعیل، او را پیش پسرخاله اش میرزامناف می فرستد که مرد جهاندیده و پخته ای است تا شاید اسماعیل، حال و هوایی تازه پیدا کند، اما همچنان خلجان ها و شیدایی های روح با اوست. حتی عشقی نافرجام که اسماعیل می خواهد به ازدواج بینجامد و نمی انجامد، او را از این سئوال باز نمی دارد که بداند کیست. اسماعیل به مسجد و نماز پناه می‏ برد و قید همه دوستان دوران قهوه خانه را می زند. بعد به کتابخانه مسجد راه می یابد و درهای تازه ای به رویش گشوده می شود. هرچه زمان می گذرد، روح اسماعیل بی قرارتر می شود؛ دیگر نمی تواند در بانک بماند و درست در زمان ارتقاء و دریافت وام و لمس خوشی های ظاهری زندگی، استعفا می دهد. حالا زمانه زمانه انقلاب است و اسماعیل با دوستان مسجدی اش، پای منبرها حضور می یابند و همه کوشش خود را برای برانداختن رژیم شاه به کار می برند. تا آنکه در زمان اجرای تعزیه حر در مسجد، یک مامور به مسجددار پیر سیلی می زند و اسماعیل هم مامور را می زند و می گریزد. پایان داستان، تعقیب و گریزی است که به امامزاده ای قدیمی می رسد و «گور او را به درون می کشید. صدای قطار می آمد، قطاری که از دوردست ها به او نزدیک می شد». امیرحسین فردی: قصدم از نوشتن «اسماعیل» این بود که می دیدم کسی در حوزه ادبیات انقلاب اسلامی کار نمی کند و انگار چیزی به این نام نداشتیم و داشت فراموش می شد باید یک حرکتی آغاز می شد و از جایی شروع می کردیم. خب من این کار را کردم و نشان دادم که فقط اهل حرف زدن نیستم. این طور شد که «اسماعیل» شکل گرفت. در واقع «اسماعیل» زائیده دغدغه های من درباره انقلاب بود که به این بخش توجه چندانی نمی شد. به هر حال انقلاب بخشی از خاطرات ملت ما است و باید از آن حمایت کنیم و برای آن جشنواره داستان انقلاب را برگزار کنیم. محمدرضا سرشار: در این نکته که داستان یک اثر خوشخوان است تردیدی نیست و فکر نمی کنم کسی با این موضوع مخالفتی داشته باشد. یک دلیل عمده اش، صمیمیت و صداقت اثر است. خود عنصر عشق و زن که در اثر بیاید، خواننده پیدا می کند. به لحاظ پرداخت هم، «اسماعیل» پرداختی خوب و قوی دارد. گزیده کتاب اسماعیل شبح تیره ماشینی که نور قرمز چراغ خطرهایش روی دیوار و بدنه چند ماشین پارک شده افتاده بود، دیده می شد. با خود گفت: «خودشونن» و دوباره، چند پله یکی، پایین دوید. مادر پایین پله ها بی قرار ایستاده بود. باز هم زنگ زده شد، این بار همراه ضربات پا. - برای تو اومدن. - نترس، من رفتم! تا مادر بتواند خود را جمع و جور کند، اسماعیل سر او را بوسید. کفش هایش را پوشید و از دیوار کوتاه حیاط خلوت بالا رفت.